एमसीसीबारे जेठ ७ सम्म अमेरिकाले छिनोफानो लगाउने

काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड टम्पका सल्लाहकार अरबपति एलोन मस्कको सरकारी दक्षता विभाग (DOGE) ले गत हप्ता अप्रिलमा MCC  को विश्वव्यापी सञ्चालन बन्द गर्ने निर्णय गरेपछि नेपाल मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेशन  (MCC)  अन्तर्गत वित्तीय सहायता पुनः सुरु हुने प्रतीक्षामा छ।
MCC  ले नेपालमा दुई पूर्वाधार सम्बन्धित परियोजनाहरूको लागि ५०० मिलियन अमेरिकी डलर विनियोजन गरेको थियो।

एलोन मस्कको सरकारी दक्षता विभाग (DOGE) को निर्णय पछि, नेपालमा दुई पूर्वाधार परियोजनाहरूको भाग्य अनिश्चित भएको छ, र MCC  ले आफ्नो सहयोग बन्द गरेमा कसरी अगाडि बढ्ने भन्ने बारेमा सरकारमा अस्पष्टता छ।

“हामीले नेपालमा एमसीसी परियोजनाहरूको निरन्तरताको लागि विदेश विभाग र एमसीसी मुख्यालय सहित चार फरक अमेरिकी एजेन्सी र कार्यालयहरूलाई सम्पर्क गरेका छौं र अनुरोध गरेका छौं,” संयुक्त राज्य अमेरिकाका लागि नेपाली राजदूत लोकदर्शन रेग्मीले भने, “हामी विश्वस्त छौं कि अमेरिकी प्रशासनले एमसीसी कोषलाई निरन्तरता दिनेछ।”

नेपाल र एमसीसीले सेप्टेम्बर २०१७ मा ऊर्जा र सडक स्तरोन्नति परियोजनाहरू कार्यान्वयन गर्न एक सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेका थिए । जसमा अमेरिकाले ५०० मिलियन डलर सहायता दिने र  नेपालले १५० मिलियन डलर लगानी गर्ने सहमति छ । पछि नेपालको योगदान बढाएर १९७ मिलियन डलर पुर्‍याइएको थियो।

एमसीसी अन्तर्गत सडक स्तरोन्नति र प्रसारण लाइन परियोजनाहरूमा कुल लगानी ४६९७ मिलियन पुगेको छ। यो ४७४९ सम्म जान सक्थ्यो किनकि एमसीसी बोर्डले कोषको खाडल पूरा गर्न परियोजनामा थप ४५० मिलियन राख्ने निर्णय गरेको थियो।

“हामीले अमेरिकी अधिकारीहरूलाई एमसीसीमा हाम्रो अडान स्पष्ट पारेका छौं,” राजदूत रेग्मीले भने, “हामी उनीहरूको तर्फबाट सकारात्मक निर्णयको प्रतीक्षामा छौं।”

एमसीसी बन्द गर्ने निर्णय लगभग तीन हप्ता अघि गरिएको थियो । तर एमसीसी मुख्यालयले एमसीसी परियोजनाहरू रद्द हुने या जारी रहने भन्ने बारेमा कुनै लिखित पुष्टि गरेका छैनन ।

काठमाडौंमा रहेको मिलेनियम च्यालेन्ज अकाउन्ट नेपाल (एमसीए-नेपाल) का एक अधिकारीका अनुसार, परियोजनाहरू जारी रहनेछन् कि बन्द हुनेछन् वा कुन देशमा जारी रहनेछन् भन्ने बारेमा आधिकारिक निर्णय लिन एमसीसी बोर्डले गत हप्ता वाशिंगटनमा बैठक गर्ने रिपोर्ट आएको थियो। ‘तर एमसीसीका केही अधिकारीहरूलाई चिनियाँ अधिकारीहरूसँग वार्ताको लागि जेनेभा जानुपर्ने भएकाले बैठक हुन सकेन’ एमसीए नेपालका ती अधिकारीले भने,‘अब जेनेभा बैठक सकिएको छ, हामी आशा गर्छौं कि आगामी बैठक, सम्भवतः भोलि बुधबार वा अर्को हप्ता हुनेछ, त्यही बैठकबाट यस विषयमा अन्तिम निर्णय हुनेछ ।’

नेपाल बाहेक, एमसीसीले दर्जनौं अन्य देशहरूमा काम गरिरहेको छ र पूर्वाधार सम्बन्धी परियोजनाहरूमा लगानी गरिरहेको छ।

‘हामी मे २१ ( जेठ ७ ) सम्ममा एमसीसी मुख्यालयबाट ठोस निर्णयको अपेक्षा गर्छौं’ एमसीए-नेपालका नेपाली अधिकारीले भने। “यद्यपि MCC को विश्वव्यापी सञ्चालन बन्द भएको रिपोर्ट गरिएको थियो, हामीले यहाँ कुनै प्रभाव महसुस गरेका छैनौं।”

MCC बन्द हुनुभन्दा अगाडि, फेब्रुअरी १८ मा, MCC ले नेपाल सरकारलाई सूचित गरेको थियो की नेपाल कम्प्याक्ट अन्तर्गत वित्त पोषित गतिविधिहरूसँग सम्बन्धित भुक्तानी रोकिएको छ, जुन जनवरी २० मा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको कार्यकारी आदेशद्वारा लगाइएको ९० दिनको फ्रिजको पालना गर्दै थियो।

तीन महिनाको अवधि सकिएपछि,  एलोन मस्कको सरकारी दक्षता विभाग (DOGE)  ले अप्रिल २५ मा ४० भन्दा बढी देशहरूमा फैलिएका अमेरिकी सहायता कार्यक्रमहरू बन्द गर्ने निर्णय गर्‍यो, यद्यपि यस सम्बन्धमा कुनै आधिकारिक घोषणा गरिएको थिएन।

तर संयुक्त राज्य विकास एजेन्सी (USAID) र MCC लाई खारेज गर्ने ट्रम्प प्रशासनको लगातार निर्णयहरूले नेपाल जस्ता विकासशील राष्ट्रहरूलाई आर्थिक र विकासात्मक सहायता प्रदान गर्ने अमेरिकी प्रतिबद्धतामाथि प्रश्न उठाएको छ।

नेपालले आगामी आर्थिक् वर्षको बजेट तयार गर्दै गर्दा,MCC ले आफ्नो समर्थन फिर्ता लिएमा कोषको खाडल कसरी भर्ने भन्ने बारे अनिश्चितता छ। या त नेपालले आफ्नै स्रोतहरू प्रयोग गरेर दुवै परियोजनाहरू जारी राख्नुपर्नेछ वा कोषको अभावका कारण तिनीहरूलाई बन्द गर्नुपर्नेछ।

नेपालमा दुई MCC परियोजनाहरू कार्यान्वयन गर्नको लागि MCA-Nepal एक निरीक्षण निकाय सिर्जना गरिएको थियो।