भारत र पाकिस्तान : कसको सेना बलियो छ ?

काठमाडौं । पहलगाम आक्रमणको बदलामा भारतले १५ दिनपछि पाकिस्तानमा आक्रमण गरेको छ । बुधबार बिहान गरिएको आक्रमणमा अहिलेसम्म ३० जना मारिएको भारतीय सञ्चारमाध्यम दैनिक भास्करले उल्लेख गरेको छ ।

मिसाइल आक्रमण गरेको भारतले यो आक्रमणलाई ‘अपरेशन सिन्दूर’ नाम दिएको छ । भारत सरकारले एक विज्ञप्ति जारी गर्दै पाकिस्तान र पाकिस्तान प्रशासित कश्मीरमा ‘अपरेशन सिन्दूर’  सञ्चालन गरेको बताएको छ।

दक्षिण एसियाली राजनीतिमा नजर राख्ने विज्ञहरूले भारतले सीमित सैन्य कारबाही गर्ने सम्भावनालाई अस्वीकार गरिरहेका थिएनन्, जसले पूर्ण युद्ध निम्त्याउन सक्छ। यद्यपि, लेफ्टिनेन्ट जनरल (सेवानिवृत्त) एसएच पनागले सैन्य कारबाहीको बारेमा हतारमा निर्णय नगर्न चेतावनी दिएका थिए।

भारत सरकारले आफ्नो विज्ञप्तिमा भनेको छ, 'यो कारबाहीले पाकिस्तान प्रशासित कश्मीरमा रहेको आतंकवादी पूर्वाधारलाई लक्षित गरेको छ, जहाँबाट भारतमा आतंकवादी हमलाहरूको योजना बनाइएको र कार्यान्वयन गरिएको थियो।' विज्ञप्तिमा 'कुल नौ स्थानहरूलाई लक्षित गरिएको' पनि भनिएको छ।

अर्कोतर्फ, पाकिस्तानको सरकारी टेलिभिजनले सेनाका प्रवक्तालाई उद्धृत गर्दै भारतीय सेनाले पाकिस्तानमा तीन स्थानमा मिसाइल आक्रमण गरेको बताएको छ।

१५ दिन अगाडी पहलगाममा एक नेपालीसहित २६ जनाको आतंकवादीले हत्या गरेका थिए ।

दक्षिण एसियाली राजनीतिमा नजर राख्ने विज्ञहरूले भारतले सीमित सैन्य कारबाही गर्ने सम्भावनालाई अस्वीकार गरिरहेका थिएनन्, जसले पूर्ण युद्ध निम्त्याउन सक्छ। यद्यपि, लेफ्टिनेन्ट जनरल (सेवानिवृत्त) एसएच पनागले सैन्य कारबाहीको बारेमा हतारमा निर्णय नगर्न चेतावनी दिएका थिए।

द प्रिन्टमा प्रकाशित एक लेखमा उनले पाकिस्तान एक आणविक हतियार सम्पन्न देश हो र भारतीय सेनाको सीमित सैन्य कारबाहीको जवाफ दिन पर्याप्त परम्परागत शक्ति छ भनी लेखेका थिए ।

'भारतसँग कुनै पनि क्षेत्रमा पर्याप्त प्राविधिक पहुँच छैन, चाहे त्यो मिसाइल होस्, ड्रोन होस् वा वायुसेना, कुनै पनि क्षति बिना बदला लिने क्षमता छ र हामी यसको लागि तयार हुनुपर्छ।' उनले भनेका छन् ।

पाकिस्तानको इन्टर–सर्भिसेस पब्लिक रिलेशन्सका डाइरेक्टर लेफ्टिनेन्ट जनरल अहमद शरीफ चौधरीका अनुसार भारतले २४ वटा मिसाइल प्रहार गरेको छ । एएनआईका अनुसार उक्त अप्रेशन सिन्दूरलाई भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी आफैंले मनिटरिङ गरेका थिए ।

भारत र पाकिस्तान शैन्य शक्तिमा को बलियो ?

भारतीय सेनासँग लगभग २२ लाख सेना छन् । अन्तराष्टिय समाचार सस्था विविसिका अनुसार भारतसँग ४ हजार २०१ ट्याङ्क र लगभग १.५ लाख बख्तरबंद सवारी साधनहरू छन्। विविसि हिन्दी सेवामा उल्लेख भएअनुसार, १०० वटा स्वचालित तोपखाना र ३,९७५ वटा टोइड तोपखाना छन्। यसबाहेक, बहु ब्यारेल रकेट आर्टिलरीहरूको संख्या २६४ छ।

भारतीय वायुसेनामा ३ लाख १० हजार वायुसेना र ५१३ लडाकु विमान र २७० परिवहन विमान सहित कुल २,२२९ विमान छन्। कुल विमानहरूमा १३० आक्रमणकारी, ३५१ प्रशिक्षण विमान र छ वटा ट्याङ्कर फ्लीट विमानहरू छन्।

भारतीय सेनाका तीनवटै शाखासँग कुल ८९९ हेलिकप्टर छन्, जसमध्ये ८० वटा आक्रमणकारी हेलिकप्टर छन्। भारतीय नौसेनामा १.४२ लाख नाविक र दुई विमान वाहक, १३ विनाशक, १४ फ्रिगेट, १८ पनडुब्बी र १८ कार्भेट सहित कुल २९३ जहाजहरू छन्।

रसदको हिसाबले, भारतीय सेनासँग ३११ विमानस्थल, ५६ बन्दरगाह र ६३ लाख किलोमिटर सडक र ६५ हजार किलोमिटर रेलवे कभरेज छ।उता, पाकिस्तानसँग पनि भारतलाई चुनौति दिने सैन्य शक्ति छ । पाकिस्तानी सेनामा लगभग १३ लाख ११ हजार सैनिक छन्।

उससँग १ लाख २४ हजार नौसेना कर्मचारी र ७८ हजार वायुसेना कर्मचारी छन्। पाकिस्तानसँग ३२८ लडाकु विमान, ९० आक्रमण प्रकार, ६४ यातायात विमान, ५६५ प्रशिक्षक, ४ ट्याङ्कर फ्लीट र ५७ आक्रमण हेलिकप्टर सहित ३७३ हेलिकप्टर सहित कुल १,३९९ विमानहरू छन्। यसमा २,६२७ ट्याङ्क, १७५ सवारी साधन, ६६२ स्वचालित तोपखाना, २६२९ टोइड तोपखाना र ६०० बहुब्यारेल रकेट तोपखाना छन्।

पाकिस्तानी नौसेनासँग ९ फ्रिगेट, ९ कर्भेट, आठ पनडुब्बी र ६९ गस्ती जहाजहरू सहित जम्मा १२१ युद्धपोतहरू छन्। रसदको हिसाबले, यससँग केवल तीन बन्दरगाह, ११६ विमानस्थल र ६० व्यापारिक समुद्री जहाजहरू छन्। यसबाहेक, २ लाख ६४ हजार किलोमिटर सडक र ११.९ हजार किलोमिटर रेलवे कभरेज छ।