वैशाख महिनामा खाने तेलमा प्रतिलिटर ५० रुपैयाँ बढ्यो, तेलमा चरम कालोबजारी भएको उपभोक्ताको ठहर

चितवन । भान्सामा नभै नहुने खाने तेलको मूल्य क्रमिक बढेको बढेकै छ । लकडाउनको बाहाना बनाएर ब्यवसायीहरुले उपभोक्ताको ढाड सेक्ने गरी यसको मुल्य बढाएका छन् । गत वर्ष लकडाउन सुरु हुँदा देखी अहिले सम्म  खाने तेलमा प्रति लिटर १०० रुपैया मुल्य बढेको छ भने यो वैशाखमा मात्रै प्रति लिटर ५० रुपैयाँ मुल्य बढेको पाईएको छ । नियमनकारी निकायको उदासिनताले बजारमा खाद्य वस्तुको मुल्य चरम चुलीमा पुगेको हो । 

कसरी बढ्यो मुल्य ? यस्तो छ उद्योगीको भनाई

शिबशंक्ती तेल मिल रिफाइनरी उद्योग गैँडाकोटका सञ्चालक उद्योगी दिपक सापकोटाले बिगतको वर्ष भन्दा अहिले सबै प्रकारका तेलको मुल्यमा प्रति लिटर १ सयको हाराहारीमा बृद्धि भएको बताए ।  बिश्वभरी आएको यो महामारीले गर्दा मानिसहरुले प्रोटिनको प्रयोग बढी गरेकाले त्यसैको असरले खाने तेलको मुल्य अन्तर्राष्टिय बजारमै बढेको सापकोटाको भनाई छ । सापकोटाका अनुसार भट्टमास तेलको अहिले बजार मुल्य प्रतिलिटर २४० , सनफ्लावरको मुल्य अहिले प्रति लिटर २५०, माथि र तोरीको तेलको मुल्य ३०० माथि पुगेको छ । तेलको मुल्य कुनै व्याक्ति बिशेषले आफै स्वइच्छाले बढाउन नसक्ने विश्व बजारमा नै मुल्य बढेकाले यहाँ मुल्य बढेको सापकोटाको दाबी छ ।

एग्रो गोल्ड, शुभ श्री तोरी तेल तथा अम्वे, बेला, आहा, लगाएतका उपभोक्ताले धेरै मन पराएका तेलको ब्राण्डका मालिक सापकोटाले अहिले भने डेढ महिना देखी आफनो उद्योग बन्द रहेको बताए । आफुले अत्याधुनिक प्रबिधिको नेपालकै ठुलो क्षमताको दैनिक १ लाख २५ हजार लिटर उत्पादन क्षमताको उद्योगको सेटअपमा लागेकाले पुरानो उद्योग अहिले बन्द जस्तै रहेको र बिगत डेढ महिना देखी उत्पादन रोकेको सापकोटाको भनाई छ ।

 उनले अहिले उद्योगीले नै महंगो मुल्यमा कच्चा पदार्थ खरिद गर्न बाध्य भएकाले त्यसलाई प्रशोधन गरेर पठाउदा खुद्रा बजारमा तेलको मुल्य बढेको दाबी गरे । यसरी मुल्य दैनिक बढ्दा उपभोत्ता लाई ठुलो मार परेको उनको भनाई छ ।

यस्तो छ बिगत र अहिलेको बजार मुल्य

गत वर्षको लकडाउनका बेला चैत्र महिनामा सनफ्लावरको मुल्य १५० , भट्टमासको मुल्य १३० र तोरी तेलको मुल्य २१० हाराहारीमा रहेको थियो ।

यो चैत्रमा त्यो मुल्य बढेर सनफ्लावर तेल प्रतिलिटर २ सय १० को हाराहारीमा थियो । भट्टमासको तेल पनि प्रतिलिटर १९० देखी २ सय थियो भने तोरी तेलको मुल्य २५० थियो । अहिले एक महिनाको अन्तरालमा फेरी प्रतिलिटर ५० रुपैया बढेको छ । बैशाखमा भट्टमास तेलको बजार मुल्य प्रतिलिटर २४० ,सनफ्लावरको मुल्य अहिले प्रति लिटर २५० माथी र तोरीको तेलको मुल्य ३०० माथि पुगेको छ । तोरीको तेलमा  धारा तेलको मुल्य अच्चाक्ली बढेको बताईएको छ ।

व्यक्ति हेरेर मुल्य लिन्छन् व्यवसायी

मुल्य अनुगमन गर्ने निकायले यसको खास सत्य तथ्य केहो भनेर अनुगम नगर्दा पनि उपभोक्ताहरु मारमा छन् । खुद्रा ब्यवसायीले अहिले आफै अन्दाधुन्द मुल्य निर्धारण गरेर खाद्य पदार्थ बिक्री गरेको उपभोक्ताहरु बताउँछन् । उद्योगी बाट सस्तोमा खरिद गरेर धेरै नाफा खाएर खुद्रा ब्यवसायीले बिक्री गरेको अनुमान उपभोक्ताको छ ।

ब्यापारीले मान्छे हेरेर तेलको मुल्य बढाएको भरतपुर भोजाडका अमित गुरुङले बताए । छोरा छोरी लाई तेल किन्न पठाउदा एउटा मुल्य आफु जादा अर्को मुल्य व्यवसायीले लिने गरेको उनको भनाई छ ।

केही महिनासम्म केही स्थिर देखिएको खानेतेलको भाउ फेरि दैनिक बढेको बढेकै छ । दिनै बिच्छे बजारमा मुल्य बृद्धि हुनुले खुद्रा ब्यवसायीहरुको बदमासी भएको ठहर उपभोक्ता अधिकार कर्मीको छ ।

के छ उपभोक्ता कर्मीको भनाई ?

बजारमा खाने तेल सहित खाद्य बस्तुको मुल्य अच्चाक्लि बृद्धि हुदा समेत मुल्य नियन्त्रण गर्न स्थानिय प्रशासनले चाँसो नदेखाएको उपभोक्ता अधिकार संरक्षण मञ्च चितवनका बरिष्ठ उपाध्यक्ष बिष्णु भुषालले बताए । यस्तो महामारीका बेला पनि कृतिम अभाव सृजना गरी उपभोक्ता ठगी गर्ने हरुलाई कडा भन्दा कडा कारबाही गर्नुपर्ने उहाँको भनाई छ । जिल्ला प्रशासन कार्यालय र सरोकार वाला सबै निकायले बजार अनुगमन लाई प्रभावकारी बनाउन आवश्यक रहेको उहाको भनाई छ । जिल्ला प्रशासनले जनसरोकारका लागी ध्यान नदिएको भुषालको ठहर छ ।

थोक व्यवसायीको तर्क

थोक व्यवसायीका अनुसार तीन महिना यता बजारमा खानेतेलको मूल््य घट्नेभन्दा पनि उकालो लाग्ने क्रम क्रमिक छ । एक पटक खरिद गरेको तेलको स्टक सकिन नपाउदै मूल्य बढिसक्ने किराना व्यवसायीहरुको दुखेसो छ । जिल्ला प्रशासन कार्यालय र वाणिज्य आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभागले पनि यसको खास छानबिन गरी दोशीलाई कारबाही गर्न नसक्दा बजारमा मुल्य दैनिक बढेको ठहर उनीहरुको छ ।   

सरकारी अधिकारीको तर्क यस्तो छ 

यता नियमन कारी निकाय खाद्य प्रबिधि तथा गुण नियन्त्रण कार्यालय चितवनका प्रमुख घननाथ अधिकारीले तेलको मुल्य पहिला भन्दा धेरै बढेको पाईएको स्वीकार गरे । अत्याधिक मुल्य बढेको उपभोक्ताबाट गुनासो आएपछि आँफुहरु बजारमा अनुगमनमा गएको र सो क्रममा किराना ब्यवसायीले उद्योगबाटै मुल्य बढेर आएकाले मुल्य बढाउनु परेको बताएको जवाफ दिए । अघिल्लो चैत्र देखी अहिले सम्म प्रति लिटर १०० रुपैया बढि मुल्य बृद्धि भएको पाईएको उनको भनाई छ । आँफुहरुले मुल्य बृद्धिको खास कारण पहिचान गरी बढि मुनाफा खाएर कालो बजारी गरेको भेटिएमा उद्योगी देखी खुद्रा ब्यवसायी सम्म लाई कारबाही गर्ने गरि तयारी थालेको अधिकारीको भनाई छ । यहि बिषयमा प्रमुख जिल्ला अधिकारीसंग आज मात्रै छलफल भएको र यो जटिल अवस्थामा कालोबजारी गर्ने चर्को मुल्य लिई उपभोक्ता ठग्ने काम गरेको भेटिएमा जो कोही भएपनि कारबाही हुने उनको दाबी छ । आफुहरुले खाद्य पसलहरुमा अनुगमन भने जारी राख्ने पनि उनले बताए ।