शैक्षिक कर्जामा युवाहरुको विकर्षण, किन हुँदैन उपयोग ?

काठमाडौं । शैक्षिक योग्यताको प्रमाणपत्र धितोमा राखेर ऋण लिने प्रक्रिया गत वर्षबाट नै सुरु भएको हो । जसलाई शैक्षिक कर्जा भनियो । यस शैक्षिक कर्जामा युवाहरुको आकर्षण होइन, विकर्षण भएको छ ।  शैक्षिक कर्जा सुरु भएको एक वर्ष भइसक्यो । तर पनि यसले युवाहरुमा कुनै आकर्षण गर्न सकेको छैन । यस पटकको बजेटमा त शैक्षिक कर्जाको कुनै उठान नै भएन । 

शैक्षिक बेरोजगारहरुका लागि शैक्षिक प्रमाण पत्र धितोमा राखेर ऋण दिइने गत वर्ष अर्थमन्त्री डा युवराज खतिवडाले बजेटमा ल्याएका थिए। यस पटक उनको बजेटमा यस विषय नै हरायो । गत वर्षको लोकप्रिय कार्यक्रम थियो शैक्षिक कर्जा । तर एक वर्षको अवधिमा यसको महत्व क्षीण हुँदै गएको छ । 

पढेर पनि वेरोजगार बन्नुपर्ने युवाहरुको बाध्यतालाई यसले सहज बनाउछ भन्ने आम मानसिकता थियो, तर भनेजस्तो भएन । शैक्षिक कर्जामा विकर्षण बढ्दै गइरहेको छ । बजेट भाषण भएर कार्यान्वयनमा गइसकेको शैक्षिक प्रमाणपत्र धितोमा राखेर ऋण दिने कार्यक्रम एक वर्षको अवस्था हेर्ने हो भने निकै नाजुक छ । न यसले युवाहरुलाई स्वरोजगार बनाउन सकेको छ, न त यसमा युवाहरुको आकर्षण नै छ । युवाहरुको आकर्षण नहुनुको प्रमुख कारण भने बैंकहरुको झण्झटिलो प्रक्रियालाई देखाइएको छ । 

एक वर्षमा ५९ जना 

आर्थिक वर्षको चैत मसान्तसम्म यस्तो ऋण ५९ जनाले जनाले मात्रै शैक्षिक कर्जाको उपयोग गरेका छन् । नेपाल राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता डा गुणाकर भट्टका अनुसार चैत मसान्तसम्म ५९ जनाले विभिन्न बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुबाट ३ करोड २३ लाख रुपैयाँ कर्जा लिएका छन् ।

सहुलियतपूर्ण कर्जा दिनका लागि सरकारले नयाँ कार्यविधि बनाएर काम अघि बढाएको थियो । कार्यविधि अनुसार शिक्षित युवा स्वरोजगार, विदेशबाट फर्किएका युवा परियोजना, महिला उद्यमशील, दलित समुदाय व्यवसाय विकास, उच्च र प्राविधिक तथा व्यवसायिक शिक्षा, भूकम्पपीडितहरुको निजी आवास निर्माण, एवं व्यवसायिक कृषि तथा पशुपंक्षी कर्जा गत असोजदेखि नै वितरण गर्न शुरु गरिएको थियो ।

यी ७ मध्येमा पनि सरकारले शैक्षिक प्रमाणपत्र धितोमा राखेर कर्जा लिन सकिने कार्यक्रमले निकै चर्चा पायो । खासगरी विद्यार्थी संगठनहरुले यसको स्वागत गरेका थिए । शिक्षित युवा स्वरोजगार कर्जा प्रतिव्यक्ति ७ लाख रुपैयाँसम्म उपलब्ध गराइन्छ । ‘क’ वर्गका विभिन्न वाणिज्य बैंकहरुले यस्तो कर्जा दिन्छन् । तर, यो कार्यक्रम पटक्कै प्रभावकारी देखिएको छैन ।

एकातर्फ विद्यार्थीहरुले सहुलियत कर्जा नपाएको गुनासो गरेका छन् भने अर्कोतर्फ सरकारी पक्षले कर्जा लिनै युवाहरु नआएको दावी गरेको छ ।बैंकहरुले दिनु पर्ने सहुलियत कर्जा सबैका लागि दिने बताउँछन् । युवाहरु कर्जाका लागि मापदण्ड पुरा गरेर आए बैंकहरुलाई दिन कुनै अप्ठेरो नरहेको बैंकहरुको दावी छ ।

‘हामीलाई कर्जा दिन समस्या छैन, तर मापदण्ड पूरा गरेर आउनुपर्यो’ एक बैंकका सीईओले भने, ‘हामीले चाहेरमात्रै हुँदैन, कर्जा माग गर्न त आउछन्, तर प्रक्रिया पूरा गर्दैनन्, प्रक्रिया पूरा नगरी कसरी कर्जा दिनु ?
शैक्षिक कर्जाको लागि धाउँदा धाउँदै थाकेका एक बेरोजगार युवाले भने, ‘स्नातक पासको प्रमाणपत्र लिएर कति बैंक धाए, कहिले के पुग्दैन, भन्ने कहिले के पुग्दैन भन्ने आजित भएर थाकें ।’